https://www.douffetheuts.nl/kinderalimentatie-en-bijstandsverhaal-dubieuze-houding-gemeente/n78c0
 
Regelmatig schrijven wij op onze blog over het onderwerp kinderalimentatie.
Kinderalimentatie en bijstandsverhaal: dubieuze houding gemeente?

Kinderalimentatie en bijstandsverhaal: dubieuze houding gemeente?

Regelmatig schrijven wij op onze blog over het onderwerp kinderalimentatie (zie hierhier en hier). Het effect van onder meer de Wet hervorming kindregelingen op de praktijk is door ons uitvoerig beschreven. Dat de wijzigingen in de wet gevolgen kunnen hebben voor de hoogte van de alimentatie, was bekend. Dat dit reden kan geven om de alimentatie te (laten) wijzigen, was ook bekend. Maar het resultaat van deze wet voor een alimentatieplichtige  op het moment dat de alimentatiegerechtigde een bijstandsuitkering ontvangt (en met name de houding van de gemeente daarin), was onvoorzien.

Praktijkvoorbeeld

Ter illustratie: partijen hebben ten behoeve van het minderjarige kind in onderling overleg de alimentatie vastgesteld. Alimentatieplichtige (i.c. de man) heeft altijd conform deze afspraken betaald aan de alimentatiegerechtigde (i.c. de vrouw). In 2014 meldt de vrouw zich bij de gemeente met de aanvraag voor een bijstandsuitkering. De gemeente gaat op dat moment na of er sprake is van verhaal van bijstand. Dat wil zeggen: indien er een alimentatieplichtige is die voldoende draagkracht heeft om alimentatie te voldoen en hij komt deze wettelijke verplichting niet (in voldoende mate) na, dan kan de gemeente hem verplichten om de bijstandsuitkering van de bijstandsgerechtigde (deels) (terug) te betalen.

Omdat er in dit geval geen sprake is van een rechterlijke uitspraak met betrekking tot de kinderalimentatie, stelt de gemeente in 2014 aldus een onderzoek in naar de draagkracht van de man en vraagt om zijn financiële gegevens. Na ontvangst daarvan berekent de gemeente de te betalen kinderalimentatie, hetgeen neerkomt op een bedrag dat een paar euro lager ligt dan het bedrag dat de man reeds betaalde. Omdat partijen het hogere bedrag nu eenmaal overeen waren gekomen, besluit de man zijn betalingen op de oude voet door te zetten. De gemeente maakt in haar berekening wel nog melding van het feit dat zij de kinderalimentatie ieder jaar opnieuw zal berekenen. Immers, het bedrag dat de vrouw aan kinderalimentatie ontvangt, wordt door de gemeente gekort op haar bijstandsuitkering en de gemeente heeft dan ook de bevoegdheid om zich te mengen in de verhouding alimentatieplichtige-alimentatie­gerechtigde.    

De situatie na 1 januari 2015 en vóór 9 oktober 2015

Per 1 januari 2015 trad de Wet hervorming kindregelingen in werking en dit gaf voor velen aanleiding om de bij beschikking vastgestelde alimentatie te laten herberekenen door een advocaat en te procederen voor wijziging van de alimentatie. Het is immers evident dat ten gevolge van deze wet, de te betalen kinderalimentatie in veel gevallen op een fors lager bedrag neerkomt. Omdat de hoogte van de kinderalimentatie in bovengenoemde voorbeeld echter nimmer door de rechtbank is bepaald en het de gemeente is geweest die in 2014 een berekening heeft gemaakt, ging de man ervan uit dat diezelfde gemeente – na inwerkingtreding van de huidige regels - de alimentatie zou herberekenen.

Omdat de man na een aantal maanden nog geen bericht van de gemeente had ontvangen, besloot hij zich te wenden tot Douffet Heuts Advocaten om te bezien of ook in zijn geval sprake kon zijn van verlaging van de kinderalimentatie. En jawel: na aftrek van het door de vrouw te ontvangen kindgebonden budget resteerde er géén behoefte meer voor het kind van partijen. Het een en ander betekent dat de man vanaf 1 januari 2015 eigenlijk geen verplichting meer had tot het betalen van enige kinderalimentatie.

Situatie na 9 oktober 2015

Een dergelijk gevolg als in het praktijkvoorbeeld genoemd, leidde tot veel discussie in de samenleving en binnen de rechtbanken. De Expertgroep Alimentatienormen heeft daarom opgemerkt dat de rechter in bijzondere gevallen af kon wijken van de richtlijn om het kindgebonden budget af te trekken van de behoefte. Dit leidde echter tot rechtsonzekerheid en ongelijke behandeling van gelijke gevallen. In juni 2015 heeft het gerechtshof in Den Haag dan ook kritische vragen hierover gesteld aan de Hoge Raad. Op 9 oktober 2015 heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan en bepaalt dat het kindgebonden budget in aanmerking genomen moet worden bij het bepalen van de draagkracht van de alimentatiegerechtigde (de draagkracht wordt daarmee hoger) en niet moet worden afgetrokken van de behoefte van het kind. 

Hoewel dit een ander uitgangspunt is en de alimentatieberekening daardoor ook zeker wijzigt, blijkt dit in de praktijk echter niet veel verschil uit te maken. Het heeft in elk geval wel een duidelijke richtlijn gegeven voor rechters, waarmee de rechtsonzekerheid en ongelijke behandeling wordt voorkomen.

Terug naar ons praktijkvoorbeeld

De man wendde zich tot de gemeente met het verzoek de hoogte van de alimentatie aan te passen en het teveel betaalde (vanaf januari 2015) terug te betalen. De gemeente is in deze de aangewezen persoon voor een dergelijk verzoek, omdat zij de alimentatie heeft berekend en ook aftrekt van de bijstandsuitkering die de vrouw ontvangt. De reactie van de gemeente strekt echter tot verbazing: de wijziging van de wet (en de eventuele gevolgen daarvan) had de man bekend moeten zijn en naar aanleiding daarvan had hij zelf direct actie moeten ondernemen. Het uit eigen beweging herberekenen van de alimentatie na wetswijziging behoort niet tot het takenpakket van de gemeente.

Omgekeerde wereld

U begrijpt dat dit standpunt van de gemeente discutabel is. Immers, het is de gemeente die in deze het voortouw neemt voor berekening van de alimentatie in 2014 en bij de man aanklopt voor betaling. Het is de gemeente die aangeeft dat de alimentatie elk jaar opnieuw wordt berekend (kennelijk enkel om na te gaan of er niet méér betaald moet worden). Het is ook de gemeente die de alimentatie kort op de bijstandsuitkering. En het zou dan nu de gewone burger zijn die na wetswijziging op de hoogte moet zijn van de gevolgen en zelf actie moet ondernemen om deze gevolgen daadwerkelijk te effectueren. Dat lijkt de omgekeerde wereld. Denkt u in dat verband ook eens aan de situatie waarin de alimentatiegerechtigde trouwt en dit niet doorgeeft aan de alimentatieplichtige. De draagkracht van de alimentatiegerechtigde kan daardoor verhogen, waardoor de alimentatieplichtige minder kinderalimentatie hoeft te betalen. Op het moment dat de alimentatiegerechtigde een uitkering ontvangt, is de gemeente uiteraard op de hoogte van het huwelijk, maar de alimentatieplichtige niet. Is het dan ook fair om te stellen dat de alimentatieplichtige zelf maar actie moet ondernemen voor een herberekening van de alimentatie (niet wetende dat er sprake is van wijziging van omstandigheden) en dan ook nog van alimentatie die nota bene door de gemeente is vastgesteld?

Wees gewaarschuwd!

Dergelijke kwesties zijn helaas nog niet uitgekristalliseerd in de jurisprudentie. De man beraadt zich nog op het doorlopen van een bezwaar- en eventueel beroepsprocedure tegen de gemeente. Immers, er is wellicht sprake van onverschuldigde betaling (de man heeft immers maandenlang alimentatie betaald zonder dat daartoe een rechtsgrond aanwezig was). We houden u op de hoogte! En tot die tijd is het zaak dat u uw eigen situatie goed in de gaten houdt en aan de bel trekt op het moment dat u vermoedt dat u teveel alimentatie betaalt. De gemeente doet dit namelijk pas voor u als blijkt dat u te weinig betaalt.